Vrijwilligers bij De Kasteeltuin: "Het geeft ons kindercentrum een extra dimensie"
In het brancheblad ‘Kinderopvang’ staat een artikel over het werken met vrijwilligers in de kinderopvang. De Kasteeltuin is in beeld gebracht. Lees het artikel hieronder:
Veel kinderopvangorganisaties werken met vrijwilligers voor klusjes of als extra begeleiding bij uitstapjes. Een goed idee vanwege de extra handen of zijn er ook bezwaren? Deze mensen zijn immers niet opgeleid in de kinderopvang. En hoe zit het met verantwoordelijkheid en aansprakelijkheid? De Kasteeltuin in Rotterdam werkt graag en veel met vrijwilligers. De ervaringen zijn positief. ‘Het geeft ons kindercentrum een extra dimensie.’
De Kasteeltuin lijkt haast een geheim plekje. Als je door de Borgerstraat in de volksbuurt Spangen loopt, moet je goed zoeken naar de goudkleurige poort, die leidt naar een groene oase. Op deze zonnige zomerdag zit een aantal vrijwilligers onder de markiezen koffie te drinken. Smakelijke amandelkoeken van de Portugese buurtbakker op een schaal. De vrijwilligers vormen een gevarieerde groep. Opa Pim staat er vandaag alleen voor bij het klussen, want opa Mohammed doet zijn inburgeringsexamen. Mohammed en zijn vrouw Sawsan al Hamod vluchtten tweeënhalf jaar geleden met vijf kinderen uit Syrië naar Nederland. Ze raakten bij het kindercentrum betrokken door de Tuindagen van de Kasteeltuin, waarbij twee keer per jaar ouders en vrijwilligers komen helpen. ‘Tuindagen zijn altijd erg gezellig en we werden meteen allemaal verliefd op elkaar’, zegt manager Marlies de Jong (56). ‘De vrouwen zijn hier heel aardig’, zegt Sawsan (44), die nu regelmatig in de keuken bijspringt. ‘Ik ben net als Mohammed bezig met inburgering en iedereen helpt me met mijn Nederlands.’
Sfeer
Pim de Ruiter (70), voor de kinderen ‘Opa Pim’, neemt regelmatig Sawsan terzijde om een Nederlands woord uit te leggen. Hij is er via zijn kleinkinderen ingerold. ‘Ze zochten iemand om de nieuwe koelkast aan te sluiten. Ik voelde me meteen thuis en ben nooit meer weg gegaan.’ Pim benadrukt hoe belangrijk de sfeer is. ‘Als die niet goed is, zou ik hier niet komen. Ik ben gepensioneerd, ik heb veertig jaar lang van alles gemoeten, maar nu mág ik. Ik krijg hier de vrijheid, heb een beetje mijn eigen winkeltje. Dit kindercentrum is wonderbaarlijk, kinderen krijgen echte warmte en liefde. Het is ook leuk om samen te werken met de Syrische klusopa. We leven in een multiculturele samenleving. Je leert van elkaar en dit werk houdt me jong.’ De voormalige Albert Heijn-manager doet alles wat voor zijn voeten komt. Hij hangt lampen op, beveiligt ramen en repareert waar nodig. Marlies: ‘Ik heb nog nooit zo’n goed onderhouden kindercentrum gehad. Bij vorige werkgevers moest ik een schriftelijk verzoek indienen als er iets kapot was. Dan ging het in de administratieve molen en moest je maar afwachten wanneer het gebeurde. De klusopa’s komen hier wekelijks en pakken alles meteen aan.’
Geen bureaucratie
Om prettig met vrijwilligers te werken moet je de balans vinden tussen goede afspraken maken en bureaucratie vermijden. Marlies heeft hiervoor een vrijwilligersovereenkomst. ‘Vrijwilligerswerk is niet vrijblijvend, maar je wilt mensen ook niet uitbuiten. We maken afspraken over dagen, uren en taken, maar alles past op één A4. Het loopt prima, ik kan echt op ze rekenen. ’Ze is terughoudend met evaluaties en papierwerk. ‘Met vaste medewerkers heb ik groepsoverleg, coachingsgesprekken en functioneringsgesprekken. Dat past niet bij vrijwilligers. We praten veel, maar tussendoor, informeel, ik vul geen formulieren in.’
Een van de onderscheidende aspecten van De Kasteeltuin is de enorme buitenruimte. Invalkracht en hovenier Twan Janssen is in dienst als ‘Twan de tuinman’. Vrijwilliger Lia Bezemer (68) heeft vanaf dag één meegeholpen met tuinieren. ‘Groene vingers? Nee, ik heb voorheen in de Rotterdamse schouwburg gewerkt en een café gehad in Spanje. Maar met de aanwijzingen van Twan gaat het prima. We bepalen samen het tuinplan. In het begin was het hele plein betegeld, maar we halen steeds meer tegels weg en brengen er groen voor terug. Waarom ik dit doe? Natuurlijk betekent het sociale contacten, maar ik zat niet eenzaam thuis hoor. Ik kreeg een periode een uitkering, wilde iets terug doen en het is hier gewoon gezellig.’
Regels
Wie met vrijwilligers werkt, moet goed nadenken over verantwoordelijkheid en aansprakelijkheid. Bij De Kasteeltuin werken vrijwilligers tussen de kinderen, niet mét de kinderen. De kinderen zijn de verantwoordelijkheid van de pedagogisch medewerkers. Marlies: ‘Vrijwilligers staan niet op de groep, maar voor hen gelden dezelfde veiligheidsregels als voor medewerkers. Iedereen is ingeschreven in het Register Kinderopvang en heeft een Verklaring Omtrent het Gedrag.’
En wat gebeurt er als opa Pim van een trapje valt? Daar heeft De Kasteeltuin een wettelijke aansprakelijkheidsverzekering voor. Zo’n verzekering dekt tijdens het werk schade of letsel aan derden, maar ook ongevallen met de vrijwilliger zelf. Marlies: ‘Iedereen is hetzelfde verzekerd, medewerkers en vrijwilligers.’
Voors en tegens
Marlies vindt dat de vrijwilligers een positieve inbreng hebben. De Kasteeltuin zet vrijwilligers in uit allerlei culturen, van Turkije, Syrië en Eritrea tot Afghanistan. ‘Dat geeft een hele extra dimensie aan ons werk. We zijn er natuurlijk in de eerste plaats voor goede en liefdevolle kinderopvang, maar we hebben ook een maatschappelijke functie.’ Bestuurslid Bregje van Woensel (45) vult aan: ‘We stimuleren hiermee de emancipatie van vrouwen die veel thuis zijn en nauwelijks de Nederlandse taal spreken. Sommige vrijwilligers raken echt geïnspireerd om door te groeien.’
Marlies noemt twee voorbeelden: Fatima uit Syrië en Zorra uit Afghanistan. ‘Zij waren bij ons vrijwilliger, hebben hun Nederlands goed kunnen oefenen, zijn inmiddels ingeburgerd en doen nu een mbo-opleiding om in de kinderopvang te gaan werken. Sawsan wil dat op termijn ook proberen. Haar Nederlands is misschien niet voldoende om op de groep te werken, maar ze zou dan wel betaald werk in de keuken kunnen doen. Daar doen we het voor; Sawsan sprak geen woord Nederlands toen ze hier kwam en denkt nu over SPW.’
Tijd
Vrijwilligers zijn geen ‘goedkope kracht’, is de boodschap. ‘Je moet je realiseren dat met vrijwilligers werken ook tijd kost’, aldus Marlies. ‘Ik wil zowel medewerkers als vrijwilligers goed behandelen. Dat betekent dat je tijd voor hen moet maken. Elke vrijwilliger heeft een verhaal. Zo is er een vrouw uit Eritrea die haar kind wil laten overkomen uit Eritrea, dus die hebben we geholpen om brieven te schrijven.’
Bijt de inzet van vrijwilligers met werkgelegenheid? ‘Nee, dat denk ik niet. We hebben hier een ruimere beroepskracht-kindratio dan verplicht is volgens de IKK en wie wil, proberen we te helpen om verder te komen met een opleiding om zelf werk te vinden.’
Ouders
Ook ouders worden regelmatig ingezet als vrijwilliger. ‘Bij de intake vraag ik: wat zijn je hobby’s en vind je het leuk om iets voor ons te doen?’, aldus de manager. ‘Ik doe dat niet dwingend, maar laat daarmee wel meteen zien wie wij zijn. Zo’n directe benadering werkt. Ouders zijn heel betrokken. Zo zijn de website en de huisstijl ontworpen door ouders en tijdens de Tuindagen staan er zeventig mensen te scheppen.’
Dromen
De Kasteeltuin draait goed, maar er blijven altijd wensen. Marlies: ‘Natuurlijk zijn er dromen. De hele buitenruimte moet één groene oase worden, het nieuwe houten gebouwtje De Keet is bedoeld als start voor een bso en ik zou het liefst in de buurt een samenwerking met ouderen realiseren, zodat ouderen en kinderen samen kunnen genieten van de tuin. Misschien ooit.’
